بررسی تنوع ژنتیکی و انجام مایه زنی تقاطعی سفیدک های پودری ناشی از گونه های جنس erysiphe در گیاهان یونجه و شبدر در استان اصفهان

گیاهان یونجه و شبدر به دلیل ارزش غذایی زیاد در تعلیف اهمیت فراوانی دارند و دارای اثر مفیدی بر ساختار خاک هستند. نقش این گیاهان در تعلیف دام و در نتیجه تأمین نیاز انسان به فرآورده های دامی از اهمیت غیر قابل انکاری برخوردار است. با این وجود متأسفانه در کشور ما به تولید و مدیریت گیاهان علوفه ای در مقایسه با سایر محصولات زراعی کمتر توجه شده است. سفیدک پودری یونجه و شبدر یکی از بیماری های مهم در پاره ای از نقاط ایران است و هر ساله موجب خسارات جدی در عملکرد علوفه می شود. در این تحقیق به منظور شناسایی گونه ها و تعیین تنوع ژنتیکی سفیدک های پودری جنس erysiphe در گیاهان یونجه و شبدر در سال 1385 تعداد 20 نمونه آلوده از استان اصفهان جمع آوری گردید. یک نمونه شبدر و یک نمونه یونجه آلوده نیز از استان زنجان بررسی گردید. 16 نمونه فاقد آسکوکارپ یا در برخی موارد فاقد آسکوکارپ بالغ بودند که تحت جنس oidium sp. شناسایی شدند. 2 نمونه به گونه erysiphe pisi تعلق داشت و 3 نمونه متعلق به گونه e. trifolii var. trifolii بود. جدایه مربوط به شبدر باغ بهادران1 تحت e. trifolii var. desmanthi شناسایی شد که برای اولین بار در ایران معرفی می گردد. همچنین به منظور انجام مایه زنی تقاطعی سفیدک های پودری جنس erysiphe در گیاهان یونجه و شبدر علف های هرز آلوده به سفیدک پودری جنس erysiphe در داخل و اطراف مزارع یونجه و شبدر استان اصفهان در سال 1386 جمع آوری شدند. علف های هرز جمع آوری شده شامل شیرین بیان، علف هفت بند ایرانی، علف هفت بند شن روی، پیچک صحرایی و پوتنتیلا بودند. در گلخانه ارقام یونجه همدانی و شبدر ایرانی کاشته شد و گیاهچه ها در مرحله 4 تا 5 هفتگی مایه زنی شدند. در آزمایش های مایه زنی تقاطعی انجام شده، سفیدک های پودری یافت شده از میزبان های علف هرز قادر به آلوده کردن یونجه و شبدر های کاشته شده در گلخانه نبودند و فقط جدایه های یونجه حنای سمیرم و شبدر باغ بهادران که به عنوان کنترل مثبت به کار رفته بودند قادر به آلوده کردن یونجه و شبدرهای سالم در شرایط گلخانه بودند. با توجه به نتایج به دست آمده در مایه زنی های تقاطعی می توان نتیجه گرفت که سفیدک های پودری سایر میزبان ها نقشی در آلوده کردن یونجه و شبدر ندارند. چندین روش استخراج dna مورد آزمایش قرار گرفت و نهایتاً روش له کردن میسلیومی بین دو لام میکروسکوپی با توجه به جمیع جوانب مناسب تشخیص داده شد. این روش به طور معمول در بازیدیومیست ها مورد استفاده قرار می گیرد و در این تحقیق برای نخستین بار در سفیدک های پودری به کار رفت. در این بررسی ناحیه ای شامل its1-5.8s-its2 مربوط به dna ریبوزومی تکثیر شد. در اولین pcr از جفت آغازگر its5 و p3 و در nested-pcr از جفت آغازگر its1 و p3 استفاده شد و در نهایت باند تولید شده 522 جفت بازی در جدایه های مربوط به گونه e. pisi و باند 558 جفت بازی در کلیه جدایه های متعلق به گونه e. trifolii به وسیله آنزیم های برشی taqi ، alui ، mspi و hinfi مورد هضم قرار گرفتند. الگوهای حاصل از هضم آنزیمی این قطعه با آنزیم برشی alui تفاوتی را میان جدایه ها نشان نداد. دندروگرام نهایی حاصل ترکیب داده های سه آنزیم دیگر با استفاده از روش upgma و ضریب شباهت جاکارد در نرم افزار ntsys 2.0 رسم گردید که جدایه های مختلف را در سطح شباهت 75 درصد به 5 گروه تقسیم کرد. نتایج به دست آمده در برخی موارد از نظر جغرافیایی قابل توجیه هستند اگر چه به دلیل فقدان آسکوکارپ در بعضی از جدایه های مورد بررسی تعیین گونه سفیدک پودری میسر نشد اما با توجه به تعیین گونه در برخی از جدایه ها می توان گفت که در نهایت نشانگر pcr-rflp در این بررسی توانست گونه های erysiphe pisi و e. trifolii را تا حدی از یکدیگر تفکیک کند.